ضوابط دکل آنتن 

سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي

این مقاله در سال 1392 از سایت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اخذ شده است .

سازمان ملی استاندارد ایران (INSO) در سال های 1395 ، تجدید نظر دوم استاندارد ” پرتوهای غیر یونساز-حدود پرتوگیری ” را منتشر کرده است . این استاندارد که نخستین بار در سال 1385 تدوین شد ، بر اساس راهنمای سال 1998 موسسه ICNIRP توسعه یافته و سپس با تغییرات سال 95 به روزرسانی شد .

مقدمه:
دکلهای آنتن جزئي از شبکه های ارتباطات راديويي هستند که عمل ارسال و يا دريافت جهت دار امواج راديويي را در ارتفاع معين از سطح زمين ممکن مي سازند . تنوع و گستردگي شبکه های راديويي در باندهای فرکانسي مختلف در مناطق شهری و حومه ، تنوع شکلي و کاری دکلهای آنتن را در پي داشته است . همچنين با در نظرگيری :

•  گرايش روزافزون شبکه های ارتباطي به استفاده از امواج راديويي در لايه های مختلف ارتباطي و تعدد شبکه های راديويي نيازمند دکلهای آنتن در ناحيه عملياتي جغرافيايي مشترک؛
•  ضرورت بيخطر بودن وجود دکل آنتن برای تاسيسات و موجودات مجاور، تا شعاع معين، در مواجهه با صدمات احتمالي مکانيکي سازه دکل و جذب تشعشعات انرژی امواج راديويي آنتنهای نصب شده بر روی آن؛
•  محدوديت در نقاط جغرافيايي مناسب برای نصب دکل آنتن و ضرورت استفاده مشترک از آن نقاط؛
•  لزوم برخورداری دکلهای آنتن از استحکام مکانيکي کافي برای تامين ارتباطات مطمئن در هنگام مواجه شدن با عوامل جوی و بلايای طبيعي؛
•  لزوم رعايت حريمهای قانوني و رعايت مقررات نهادهای مسئول در حوزههای بهداشت، نيرو، شهری، جادهای، محيط زيست، هوانوردی، دريانوردی، نظامي و انتظامي؛
•  اهميت تقليل اثرات رواني تعدد دکلهای آنتن در مناطق شهری از طريق استفاده مشترک از دکلهای آنتن، تجميع دکلهای آنتن موجود و همگون سازی سازههای دکل آنتن با محيط پيرامون آن؛

لازم است تا ويژگيهای مطلوب و استاندارد دکلهای آنتن در قالب مقررات تدوين و به کار بسته شود.

از اين رو سازمان تنظيم مقررات ارتباطات راديويي به عنوان متولي مديريت فرکانس کشور، با هماهنگي نهادهای تاثير گذار اقدام به تدوين ضوابط فني و مقررات ذيل نموده است و در جلسه شماره . . . کميسيون تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي مورخ . . . ضوابط دکل آنتن به شرح ذيل را تصويب کرد :

ماده 1- تعاريف:

سازمان: سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات؛
دکل آنتن: سازههای مکانيکي پايه (غالباً فلزی) برای نصب آنتن ارسال و يا دريافت امواج الکترومغناطيسي؛
پروانه: پروانه تاسيس و بهره برداری از شبکه های راديويي و پروانه شبکه های ارتباطي و فناوری اطلاعات از هر نوع که توسط سازمان صادر ميشود؛
بهره بردار: شخص حقوقي يا حقيقي که از دکل آنتن با رعايت ضوابط فني و مقررات مندرج در اين ضوابط استفاده ميکند؛
منع فني: مجموعه محدوديتهای استحکامي ابنيه، محدوديتهای مکانيکي ويا موانع ارتباطي است که با اعمال اصلاحات مجاز بر روی سازه دکل آنتن يا بستر استقرار آن يا اعمال تنظيمات خاص آنتن قابل برطرف شدن نميباشد؛
منع بهداشتي: منع ناشي از افت سطح ايمني از حد مجاز و يا سرريز شدن سطح انرژی تشعشعي ايمن است که در صورت نصب آنتن بيشتر بر روی دکل آنتن با اعمال اصلاحات مجاز بر روی سازه دکل آنتن يا بستر استقرار يا اعمال تنظيمات خاص آنتن قابل برطرف شدن نميباشد؛
سايت دکل آنتن زميني: ايستگاه تاسيس شده بر روی سطح زمين که دکل آنتن آن نيز بر روی بستر زمين نصب ميشود؛
ماده 2 حوزه شمول اين ضوابط به شرح زير است :

• دارندگان حداقل يکي از انواع پروانه ها يا مجوزهای صادره از سوی سازمان که در آن ارتباطات راديويي مجاز شمرده شده است ، در تمام سرويسهای راديويي و در تمام باندهای فرکانسي ، در سرزمين جمهوری اسلامي ايران؛
•  هرگونه آنتن فعال متعلق به شبکه های راديويي اختصاصي؛
•  دکلهای آنتن فعال بلندتر از ابعاد آنتن؛
•  سامانه های آنتن فعال منصوبه بر روی ديوار بيروني بنا يا بر روی تاسيسات موجود .

ضوابط استفاده مشترک از دکل آنتن

ماده 3 -تمام دارندگان پروانه يا دارندگان مجوز موظف هستند تا در صورت عدم وجود منع فني يا منع بهداشتي، نسبت به اشتراک گذاردن دکل آنتن متعلق به خود و تامين دسترسي و فضای لازم برای نصب متعلقات آنتن با ساير دارندگان پروانه يا مجوز طبق اين ضوابط همکاری نمايند؛
ماده 4 -هر گونه استفاده مشترک از دکل آنتن براساس ماده 3 بايد در چارچوب قرارداد بين بهره برداران و منطبق بر اين ضوابط بوده و در آن موارد زير به صورت شفاف تعيين شده باشد.

• نشاني، ارتفاع، مشخصات ثبتي و مکانيکي دکل، حدود بارگذاری و مختصات جغرافيايي محل نصب تا دقت دهم ثانيه؛
•  تعهدات و نسبت سهم هر يک از شرکاء در بهره برداری فعلي و توسعه آتي؛
• مدت قرارداد استفاده از دکل توسط هر يک از بهره برداران؛
•  دستورالعمل نگهداری از دکل؛
•  ارتفاع محل نصب آنتن ها برای هر يک از بهره برداران؛
•  مشخصات تشعشعات راديويي آنتن های هر يک از بهره برداران؛
•  الزام بهره برداران به رعايت مقررات محل نصب دکل که از سوی مالک محل، مراجع شهری و ساير نهادهای مؤثر تعيين شده است؛
•  نحوه اتمام قرارداد و تعيين تکليف تجهيزات اضافه شده ويا هزينه های احتمالي صرف شده برای آماده سازی دکل آنتن و يا هزينه ها و يا تجهيزات لازم برای برگشت به شرايط قبل از اشتراک دکل آنتن؛
•  سهم پرداخت حق بيمه هر يک از بهره برداران.

ضوابط ايمني در مقابل تشعشعات

ماده 5- بهره برداران موظف به انجام کليه اقدامات فني لازم هستند تا انرژی تجمعي تشعشعات ساطع شده از آنتن های منصوبه بر روی بنا يا دکل مورد نظر با ساير تشعشع کننده ها، در محل تردد يا حضور افراد از حدود آستانهای تعيين شده در استاندارد مصوب سازمان استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران تحت عنوان “پرتوهای غيريونساز حدود پرتوگيری” با کد 7568 فراتر نرود.
ماده 6- بهره برداران موظف به اندازه گيری دورهای انرژی تجمعي تشعشعات ساطع شده از آنتن های منصوبه بر روی بنا يا دکل آنتن مورد نظر با ساير تشعشع کننده ها، در محل تردد يا حضور شهروندان که حائز قويترين تشعشع دريافتي از آنتن های دکل مورد نظر نيز است ، بوده و مقدار اندازه گيری شده به ازای هر بنا يا دکل آنتن را بايد به صورت عمومي به همراه تصوير و ابعاد بنا يا دکل و نشاني محل استقرار در پايگاه اطلاع رساني خود مننتشر نموده و نسخهای از آن را برای سازمان انرژی اتمي ايران و سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي ارسال نمايند.
ماده 7 -بهره برداران موظف به انجام اقدامات فني به منظور ايجاد حفاظت های لازم برای تامين ايمني تشعشعي کارکنان خود که در معرض مستمر و مستقيم تشعشعات فرستنده های راديويي قرار گرفته اند ، هستند؛
ماده 8 -درصورت احتمال قرارگيری مردم در محدوده غير ايمن پيرامون آنتن، بهره برداران موظف به حصارکشي بازدارنده و نصب علائم هشدار دهنده “احتمال دريافت انرژی تشعشعي فراتر از حد استاندارد” مي باشند؛
ماده 9 -حداقل فاصله ايمن d (بر حسب متر) در فضای آزاد مقابل گلبرگ اصلي آنتن دارای توان تشعشعي EIRP بيش از دو وات در فرکانس f که مشمول سطح مجاز چگالي توان تشعشي Slim(f) (بر حسب W/m2 ) ذکر شده در استاندارد “پرتوهای غيريونساز حدود پرتوگيری” با کد ۸۵۶۷ برای موارد مردم و موارد شغلي است ، بايد مطابق با رابطه زير باشد:
EIRP = 4.97 +20logSlim(f)+20logd , dbw
Effective Isotropic Radiated Power
سطح مجاز چگالی توان تشعشی Slim(f) (بر حسب W/m2 ) در استاندارد “پرتوهاي غيريونساز حدود پرتوگيري” با کد ۸۵۶۷ برای موارد مردم و موارد شغلی مطابق جدول زير است:

ماده 10- در صورت استقرار بيش از يک سامانه آنتن بر روی يک دکل آنتن يا بنا، حداقل فاصله ايمن مردم و موارد شغلي در يک راستای معين برابر با مجذور مجموع مربعات حداقل فاصله ايمن تمام سامانه های آنتن مجزای محاسبه شده طبق ماده 9 در راستای مذکور است.

ضوابط نصب و مجوزهای نصب دکل آنتن

ماده 11- بهره برداران دکل آنتن يا سامانه های آنتن، حسب محل نصب مورد نظر، برای ايجاد سايت و استقرار دکل آنتن يا سامانه آنتن موظف به انجام يکي يا تعدادی از موارد زير قبل از نصب هستند:

•  اخذ مجوزهای لازم از متولي محل مربوطه؛
•  اخذ مجوزهای لازم در صورت نصب در حريمهای قانوني حفاظتي و امنيتي راهها، اماکن و تاسيسات کشور ، خطوط هوايي انتقال و توزيع برق و محدثات مجاور؛
•  کسب رضايت نامه ثبتي مالک، درصورت نصب در بنا يا پشت بام يا بر روی ديوار بيروني آن؛
•  اخذ تاييديه استحکام بنای انتخاب شده برای نصب دکل آنتن يا سامانه آنتن و متعلقات مربوطه صادره از سوی سازمان نظام مهندسي ساختمان يا دارندگان صلاحيت فني مورد تاييد آنها.

ماده 12- ارتفاع آنتن نصب شده بر روی ديوار بيروني بنا يا بر روی تاسيسات موجود نسبت به سطح زمين پای بنا تا پنجاه متر مقابل آنتن ، نبايد کمتر از پنج متر باشد؛
ماده 13- تا حد امکان نمای دکل آنتن و آنتنهای منصوبه بر روی آن و تجهيزات مرتبط، متناسخ و متناسب با بافت محيطي محل نصب بوده و از منظر عمومي مخفي شده باشد؛
ماده 14- نصب تابلوی مشخصات دکل آنتن قابل رؤيت در پای دکل حاوی شماره ثبت دکل، نام توليد کننده دکل، تاريخ نصب، نام حقوقي نصّاب ، نام مالک حقوقي ، نام اپراتورهای استفاده کننده ، ارتفاع بر حسب متر ، مختصات جغرافيايي تا دقت دهم ثانيه و فهرست سامانه های آنتن منصوبه ضروری است . در مورد سامانه های آنتن منصوبه بر روی بنا ، اطلاعات مشابه بايد در مکان قابل رؤيت برای ناظر نصب شود.
ماده 15- همزمان با پايان استفاده از دکل آنتن برای استقرار آنتن های فرستنده و يا آنتن های گيرنده ، مالک دکل آنتن موظف به جمع آوری آن و سازه های مربوط مي باشد، مگر آنکه مجوزهای حفظ دکل بدون آنتن مطابق با ماده 12 قبلاً اخذ شده باشد . در مورد سامانه های آنتن منصوبه بر روی بنا يا تاسيسات، مالک سامانه آنتن موظف به جمع آوری احداثات مربوط مي باشد؛

ضوابط ايمني محيطي

ماده 16 -بهره برداران موظف هستند مجموعه دکل آنتن، سامانههای آنتن و تجهيزات جانبي آنرا در مقابل اتفاقات محتمل بيمه نمايند.
ماده 17 – نصب سازه دکل آنتن بايد زير نظر مهندس ناظر قانوني، مطابق با موازين تعيين شده توسط متولي محل نصب و با رعايت کامل موارد ايمني و اقدامات پيشگيرانه جاني و مالي برای نصّاب و مردم در محدوده کارگاه نصب انجام شود.
ماده 18- درصورت وجود احتمال خطر ورود به کارگاه محل نصب و يا محوطه دکل آنتن و يا تماس با دکل آنتن ، بهره بردار موظف به نصب تابلوهای هشدار دهنده قابل رؤيت مي باشد.
ماده 19 – دکلبند بايد دارای گواهينامه احراز توانايي لازم شغلي بوده و مجهز به تجهيزات ايمني فردی برای پيشگيری از سقوط يا ضربه و لباس مقاوم در مقابل تشعشعات راديويي قدرتمند و داغ بودن تجهيزات باشد. رعايت اصول ايمني در بالابردن تجهيزات و حمايت دکل بند و تجهيزات توسط افراد ديگر ضروری است.
ماده 20 – روشنايي دکل آنتن در شب و نيز رنگ آميزی آن، بايد مطابق پيوست شماره 14 استانداردهای سازمان بين المللي هوانوردی غيرنظامي ( 7ICAO ) باشد.
ماده 21- سامانه حفاظت در برابر صاعقه بايد مطابق استاندارد بينالمللي حفاظت در مقابل رعد و برق سری  IEC 623059 طراحي و اجرا شده باشد.
ماده 22 – کابلهای اتصال آنتن به تجهيزات جانبي بايد دارای پوشش مقاوم در مقابل حرارت, شعله و اشعه ماورای بنفش خورشيد باشد؛ اين ضوابط در 22 ماده تنظيم شده است .